czas czytania:
Zmarł król Zygmunt III Waza
30 kwietnia 1632 r. zakończył życie Zygmunt III Waza, monarcha, który na tronie polskim zasiadał przez czterdzieści pięć lat. Te prawie półwieczne rządy okazały się punktem zwrotnym dla Rzeczypospolitej. Podczas jego panowania osiągnęła ona apogeum swej potęgi w wielu dziedzinach.
Po rozejmie w Dywilinie z Państwem Moskiewskim (1619) państwo miało granice najszersze w historii. W 1618 r. odnotowano największy do rozbiorów poziom eksportu zboża – pierwszoplanowego towaru polskiej gospodarki, produktu szlacheckich folwarków. Literatura, nauka, sztuka także przeżywały rozkwit, o czym świadczy choćby liczba barokowych zabytków w Polsce.
Jednocześnie w wielu dziedzinach jeszcze za życia monarchy dokonał się negatywny przełom. Na plan pierwszy wybija się sprawa korony szwedzkiej, której został pozbawiony na rzecz swojego stryja Karola IX w 1599 r. Usiłowania zmierzające do odzyskania władzy w ojczyźnie sprowadziły na Rzeczpospolitą nieszczęśliwe wojny ze Szwecją. Konflikt ten znalazł kontynuację za rządów synów Zygmunta, co w rezultacie dało prawie cały wiek wojen. Zresztą szable krzyżowaliśmy wówczas nie tylko ze Szwedami, ale także z Moskalami, Turkami, sporadycznie wspomagaliśmy także Habsburgów.
To wykorzystanie potęgi państwa do prowadzenia wojen, które nie dały pozytywnych rezultatów, można uznać za zmarnowanie sił i środków, które potrzebne były do reformy wewnętrznej. Król, pochłonięty sprawami zagranicznymi, nie rozwiązał bowiem żadnego z palących problemów państwa, nie przeprowadził żadnych reform. Nie rozumiał wyrobionej w XVI w. wysokiej kultury politycznej szlachty, starał się narzucać arbitralnie swe zdanie i próbował przeprowadzać swe zamiary bez uwzględnienia wykształconych w Rzeczypospolitej norm postępowania. W powszechnej pamięci pozostał jako ten, który przeniósł rezydencję królewską z Krakowa do Warszawy. Ale nawet w stolicy kolumna Zygmunta jest odbierana raczej jako symbol miasta niż pomnik ku czci władcy, który niezbyt pozytywnie zapisał się w naszej historii.
Ilustracja: Zygmunt III Waza na miedziorycie Benoit Farjata, przed 1702 r., Polona, CC-BY-NC
Jednocześnie w wielu dziedzinach jeszcze za życia monarchy dokonał się negatywny przełom. Na plan pierwszy wybija się sprawa korony szwedzkiej, której został pozbawiony na rzecz swojego stryja Karola IX w 1599 r. Usiłowania zmierzające do odzyskania władzy w ojczyźnie sprowadziły na Rzeczpospolitą nieszczęśliwe wojny ze Szwecją. Konflikt ten znalazł kontynuację za rządów synów Zygmunta, co w rezultacie dało prawie cały wiek wojen. Zresztą szable krzyżowaliśmy wówczas nie tylko ze Szwedami, ale także z Moskalami, Turkami, sporadycznie wspomagaliśmy także Habsburgów.
To wykorzystanie potęgi państwa do prowadzenia wojen, które nie dały pozytywnych rezultatów, można uznać za zmarnowanie sił i środków, które potrzebne były do reformy wewnętrznej. Król, pochłonięty sprawami zagranicznymi, nie rozwiązał bowiem żadnego z palących problemów państwa, nie przeprowadził żadnych reform. Nie rozumiał wyrobionej w XVI w. wysokiej kultury politycznej szlachty, starał się narzucać arbitralnie swe zdanie i próbował przeprowadzać swe zamiary bez uwzględnienia wykształconych w Rzeczypospolitej norm postępowania. W powszechnej pamięci pozostał jako ten, który przeniósł rezydencję królewską z Krakowa do Warszawy. Ale nawet w stolicy kolumna Zygmunta jest odbierana raczej jako symbol miasta niż pomnik ku czci władcy, który niezbyt pozytywnie zapisał się w naszej historii.
KM
Ilustracja: Zygmunt III Waza na miedziorycie Benoit Farjata, przed 1702 r., Polona, CC-BY-NC