Ustawa emigracyjna parlamentu austriackiego - Muzeum Historii Polski w Warszawie SKIP_TO
Wizyta w muzeum Przejdź do sklepu
czas czytania:

Ustawa emigracyjna parlamentu austriackiego

Brak perspektyw, a niejednokrotnie i pragnienie przygód przyczyniały się do emigracji rzesz Polaków, Ukraińców i Żydów z Galicji, podobnie jak ludności z całego regionu. Emigrowano samotnie lub całymi rodzinami, na kilka lat lub na zawsze. Częstokroć pionier po zaaklimatyzowaniu się w nowym miejscu namawiał bliskich oraz sąsiadów, aby dołączyli do niego. Intensywność wyjazdów w latach dziewięćdziesiątych XIX w. spowodowała, że zaczęto nazywać to zjawisko gorączką brazylijską - ze względu na popularny wówczas kraj docelowy.

W państwie Habsburgów od 1867 r. jedyną przeszkodę w emigracji stanowił obowiązek służby wojskowej. Popisowi, jak nazywano osoby o nieuregulowanym do niej stosunku, byli jedynymi poddanymi, którzy chcąc opuścić kraj musieli złamać prawo. Ponieważ młodych emigrantów często motywowała właśnie chęć ucieczki przed wojskiem, ci, którzy im pomagali, mogli liczyć na spory zarobek.

21 stycznia 1897 r. parlament austriacki wydał Ustawę emigracyjną: zwięzły, trzypunktowy dokument regulujący kwestie pośrednictwa i pomocy wychodźcom. Nakładał on kary na agentów towarzystw emigracyjnych, którzy działaliby bez licencji, przekraczali uprawnienia bądź oszukiwali co do realiów życia za oceanem.

Jedynym towarzystwem okrętowym, mogącym legalnie rozprowadzać bilety (słynne szyfkarty) na terenie całej monarchii, była Austro-Americana z Triestu. Jej największym konkurentem w Galicji było założone w 1908 r. Polskie Towarzystwo Emigracyjne. Działalności PTE towarzyszyły duże emocje. Także dziś budzi ona kontrowersje wśród badaczy. W statucie zostały zapisane szczytne cele: pomoc emigrantom, poczynając od dostarczania wiarygodnych informacji, po noclegownie w portach. Praktyka pokazała, że zachowanie przynajmniej agentów bezpośrednio obcujących z wychodźcami w ogóle nie różniło się od postępowania innych pośredników.

W 1913 r. zawrzało w obu instytucjach. Pojawili się w nich prokuratorzy. Oskarżali pracowników A-A, PTE, a także innych firm o oszustwa i pomoc w ucieczkach poborowych. W większości przypadków procesy zostały przerwane przez wybuch I wojny światowej.

MAS

Fotografia: chłop podolski na pocztówce z 1899 r., Polona, CC-BY-NC.