Powstanie Komitetu Obrony Robotników (KOR)

Komitet Obrony Robotników (przekształcony później w Komitet Samoobrony Społecznej KOR) był najsilniejszą organizacją demokratycznej opozycji w PRL w latach siedemdziesiątych. KOR ogłosił swoje powstanie 23 września 1976 r. publikując "Apel do społeczeństwa i władz PRL" w związku z represjami wobec uczestników robotniczych wystąpień w Radomiu i Ursusie. KOR domagał się przywrócenia do pracy wszystkich zwolnionych oraz amnestii dla skazanychi uwięzionych za udział w strajkach. Pod apelem podpisało się 14 członków-założycieli KOR, m.in. Jerzy Andrzejewski, Jacek Kuroń, Jan Józef Lipski, prof. Edward Lipiński, ksiądz Jan Zieja. Główną rolę odgrywali w nim przedstawiciele młodej inteligencji wywodzącej się z grupy dawnych "komandosów" z Marca 1968 (Adam Michnik, Seweryn Blumsztajn), spośród środowisk harcerskich (Antoni Macierewicz, Piotr Naimski) oraz z Klubów Inteligencji Katolickiej (Henryk Wujec).

KOR jako pierwsza opozycyjna organizacja w PRL przyjął zasadę działania jawnego. Utajnione były tylko poligrafia i kolportaż. W pierwszym numerze "Komunikatu KOR" podano nazwiska 33 członków Komitetu wraz z adresami i telefonami. Członkowie KOR organizowali pomoc materialną i prawną dla represjonowanych robotników i ich rodzin, zbierali informacje na temat nadużyć władzy, nagłaśniali je oraz prowadzili działalność publicystyczną na łamach niezależnych, wydawanych poza zasięgiem cenzury ("drugi obieg") wydawnictw. Szczególną rolę w strukturze KOR odgrywało utworzone przez małżeństwo Zofię i Zbigniewa Romaszewskich Biuro Interwencji. Z Komitetem były związane m.in. takie czasopisma jak "Biuletyn Informacyjny KOR", "Głos" i "Robotnik".

W 1977 r. władze zaostrzyły ataki na opozycję. Zamordowano krakowskiego studenta Stanisława Pyjasa. Niedługo potem, w maju, aresztowano wielu działaczy KOR, w tym Jacka Kuronia, Adama Michnika i Antoniego Macierewicza. Pozostający na wolności działacze na znak protestu zorganizowali głodówki, m.in. w kościele św. Marcina w Warszawie. 19 lipca władze ogłosiły amnestię (formalnym powodem było święto 22 lipca), dzięki czemu odzyskali wolność uczestnicy strajków sprzed roku oraz działacze KOR. Po utworzeniu NSZZ "Solidarność" KSS KOR został rozwiązany, a jego działacze kontynuowali działalność w ramach "Solidarności".

Ilustracja: pierwsza strona "Komunikatu KSS KOR" z lipca 1979 r., Ośrodek Karta, CC-BY-NC.