Manifest Rządu Narodowego rewolucji krakowskiej

Radykalny manifest ogłoszony przez Rząd Narodowy zapowiadał poprawę sytuacji chłopów. Zrobił on duże wrażenie w Krakowie, jednak na wsi spotkał się ze słabym odzewem. Klęska Powstania Listopadowego nie zraziła Polaków do zbrojnych prób odzyskania niepodległości. Jedną z nich była tzw. rewolucja krakowska roku 1846. Początkowo planowaną ją jako powstanie ogólnonarodowe, lecz ze względu na aresztowania wśród spiskowców do poważniejszego wystąpienia doszło tylko w Rzeczypospolitej Krakowskiej - niewielkim autonomicznym terytorium pozostającym pod kontrolą trzech zaborców.

Spiskowcy dobrze zdawali sobie sprawę z podstawowej słabości Powstania Listopadowego - braku poparcia i udziału mas chłopskich. Wynikało to z lekceważenia sprawy chłopskiej przez sejm. Tym razem spiskowcy przygotowali manifest, który miał zapewnić wsparcie powstania przez setki tysięcy kos i wzbudzić entuzjazm większy niż uniwersał Kościuszki. Manifest do Narodu Polskiego zapowiadał m.in. zniesienie przywilejów stanowych oraz pańszczyzny, uwłaszczenie chłopów, nadział z dóbr narodowych dla bezrolnych. Spiskowcy nie zadbali jednak o odpowiednie rozpowszechnienie manifestu na wsi, licząc na to, że wiadomość sama się rozniesie. W rezultacie chłopi, agitowani przez Austriaków, wystąpili przeciw powstaniu, które upadło 4 marca. KM

Ilustracja: obraz Juliusza Kossaka z 1866 Szarża krakusów na Rosjan w Proszowicach 1846, Wikimedia Commons, domena publiczna.