czas czytania:
Zapowiedź wydawnicza: Między obowiązkami, przywilejami
a prawem Rzeczypospolitej
XVI–XVIII wieku.
„Między obowiązkami, przywilejami a prawem Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku. Elity w państwie polsko-litewskim" pod red. Aleksandry Barwickiej-Makuli, Anny Kalinowskiej, Adama Perłakowskiego, Dariusza Rolnika, Filipa Wolańskiego. Zakres chronologiczny treści artykułów zawiera się pomiędzy czasem panowania Zygmunta II Augusta a dobą napoleońską − między szczytem potęgi państwa a próbą dźwignięcia się z upadku. Z kolei zakres tematyczny monografii poświęconej staropolskiej elitarności można określić trzema słowami: definicje, postrzeganie, praktyka. Wersja drukowana książki ukaże się wkrótce. Tymczasem zachęcamy do zapoznania się z wersją elektroniczną.
Wprowadzenie do Elit w Nowożytnej Rzeczypospolitej
W polach znaczeniowych terminów „elita urodzenia”, „elita władzy”, „elita wpływów” czy „elita prestiżu” w owych stuleciach mieściły się elity magnacko-szlacheckie, urzędnicze, kościelne, wojskowe oraz nieformalne, nie wyłączając finansowych. Wszystkie one są obiektem zainteresowania autorów zbioru.
Dynamika elit władzy
Funkcjonowanie elit wiązało się z szeregiem zjawisk, które mówią wiele o istocie politycznej elitarności i rozumieniu racji stanu w dawnej Rzeczypospolitej. Spośród procesów analizowanych przez badaczy warto wymienić tytułem przykładu: wzrost znaczenia dworskiej elity wpływów kosztem elity senatorsko-urzędniczej od ostatniego Jagiellona do końca dynastii Wazów; forowanie przez Zygmunta III nowych rodów możnowładczo-magnackich w celu skonstruowania własnego stronnictwa; formowanie się obozu regalistycznego w okresie rokoszu Zebrzydowskiego z intencją poparcia dla reform, które miały zapewnić sprawne funkcjonowanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów; tworzenie tzw. partii rosyjskiej w Polsce, tj. grę uprawianą przez Petersburg, której celem było przygotowanie gruntu pod elekcję kandydata skłonnego realizować interesy Rosji; organizację władz Litwy w roku 1812 dowodzącą różnorodności biografii politycznych ludzi powoływanych wówczas na urzędy – od targowiczan po działaczy insurekcji kościuszkowskiej – w sytuacji, gdy najważniejszym kryterium doboru kadr była chęć zaangażowania się w odbudowę administracji kraju i wysiłek wojenny.
Publikacja prezentuje przy tym wiele sylwetek osób wywodzących się z rozmaitych kręgów elit.
Publikacja prezentuje przy tym wiele sylwetek osób wywodzących się z rozmaitych kręgów elit.
Pobierz książkę
Lista artykułów:
Urszula Augustyniak, Elity władzy, wpływu i prestiżu w nowożytnej Rzeczypospolitej oraz ich wzajemne relacje – problemy dyskusyjne
Edward Opaliński, Elity władzy w okresie rokoszu Zebrzydowskiego (1606−1608)
Dorota Gregorowicz, Obraz elit Rzeczypospolitej w dyskursie dyplomatycznym Stolicy Apostolskiej (1660−1670)
Aleksandra Skrzypietz, Damy polskie wobec elekcji w 1669 roku w przekazach wysłanników cudzoziemskich
Jerzy Dygdała, Elita władzy? Uczestnicy konferencji króla Stanisława Leszczyńskiego w latach 1707−1709 (narady zauszników czy początki Tajnego Gabinetu?)
Urszula Kosińska, „Aby zrozumieli potrzebę protekcji Waszego Imperatorskiego Wieliczestwa dla siebie…” – metody uzależniania polskich elit przez dyplomację rosyjską w dobie bezkrólewia 1733 roku
Jarosław Czubaty, Elita polityczna Litwy w początkach XIX wieku w świetle memoriału Stanisława Ursyna Niemcewicza
Agnieszka Pawłowska-Kubik, Na bocznym torze wydarzeń. O politycznych wyborach Stanisława Sędziwoja Czarnkowskiego i ich konsekwencjach
Maciej A. Pieńkowski, Sum ego rex et esse volo. Kompozycja stronnictwa Zygmunta III w Koronie w latach 1587−1592
Maciej Franz, Stan badań nad urzędem regimentarskim w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII wieku
Mirosław Nagielski, Kadra wyższych oficerów koronnych zaciągu cudzoziemskiego jako elita dowódcza za Jana Kazimierza Wazy (1648−1668)
Witold Filipczak, Senatorowie w elicie politycznej województwa sandomierskiego w latach 1777–1786
Dariusz Nawrot, Elity z czasów Rzeczypospolitej we władzach napoleońskiej Litwy w 1812 roku
Konrad Bobiatyński, Konflikt między Pacami a Leszczyńskimi. Przyczynek do historii stosunków między magnaterią litewską i koronną w latach siedemdziesiątych XVII wieku
Jacek Szpak, Magnateria wobec sanktuarium i klasztoru na Jasnej Górze w XVII i XVIII wieku
Dominika Rychel-Mantur, Mieroszewscy w służbie Rzeczypospolitej Obojga Narodów między XVII a XVIII wiekiem – wybrane przykłady
Maria Czeppe, Elity finansowe a elity towarzyskie i elity władzy. Tepperowie
Artur Goszczyński, Szyfrowana wiadomość Władysława Zygmunta Wazy do Jana Stanisława Sapiehy z lipca 1618 roku. Wokół relacji prywatnych królewicza z przedstawicielami młodego pokolenia magnacko-szlacheckiej elity w czasie wyprawy moskiewskiej z lat 1617–1618
ISBN 978-83-65248-75-6
Wydawca: Muzeum Historii Polski w Warszawie
Rok wydania: 2023
Liczba stron: 440
Format: 165 x 235 mm
Oprawa: broszurowa
Edward Opaliński, Elity władzy w okresie rokoszu Zebrzydowskiego (1606−1608)
Dorota Gregorowicz, Obraz elit Rzeczypospolitej w dyskursie dyplomatycznym Stolicy Apostolskiej (1660−1670)
Aleksandra Skrzypietz, Damy polskie wobec elekcji w 1669 roku w przekazach wysłanników cudzoziemskich
Jerzy Dygdała, Elita władzy? Uczestnicy konferencji króla Stanisława Leszczyńskiego w latach 1707−1709 (narady zauszników czy początki Tajnego Gabinetu?)
Urszula Kosińska, „Aby zrozumieli potrzebę protekcji Waszego Imperatorskiego Wieliczestwa dla siebie…” – metody uzależniania polskich elit przez dyplomację rosyjską w dobie bezkrólewia 1733 roku
Jarosław Czubaty, Elita polityczna Litwy w początkach XIX wieku w świetle memoriału Stanisława Ursyna Niemcewicza
Agnieszka Pawłowska-Kubik, Na bocznym torze wydarzeń. O politycznych wyborach Stanisława Sędziwoja Czarnkowskiego i ich konsekwencjach
Maciej A. Pieńkowski, Sum ego rex et esse volo. Kompozycja stronnictwa Zygmunta III w Koronie w latach 1587−1592
Maciej Franz, Stan badań nad urzędem regimentarskim w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII wieku
Mirosław Nagielski, Kadra wyższych oficerów koronnych zaciągu cudzoziemskiego jako elita dowódcza za Jana Kazimierza Wazy (1648−1668)
Witold Filipczak, Senatorowie w elicie politycznej województwa sandomierskiego w latach 1777–1786
Dariusz Nawrot, Elity z czasów Rzeczypospolitej we władzach napoleońskiej Litwy w 1812 roku
Konrad Bobiatyński, Konflikt między Pacami a Leszczyńskimi. Przyczynek do historii stosunków między magnaterią litewską i koronną w latach siedemdziesiątych XVII wieku
Jacek Szpak, Magnateria wobec sanktuarium i klasztoru na Jasnej Górze w XVII i XVIII wieku
Dominika Rychel-Mantur, Mieroszewscy w służbie Rzeczypospolitej Obojga Narodów między XVII a XVIII wiekiem – wybrane przykłady
Maria Czeppe, Elity finansowe a elity towarzyskie i elity władzy. Tepperowie
Artur Goszczyński, Szyfrowana wiadomość Władysława Zygmunta Wazy do Jana Stanisława Sapiehy z lipca 1618 roku. Wokół relacji prywatnych królewicza z przedstawicielami młodego pokolenia magnacko-szlacheckiej elity w czasie wyprawy moskiewskiej z lat 1617–1618
ISBN 978-83-65248-75-6
Wydawca: Muzeum Historii Polski w Warszawie
Rok wydania: 2023
Liczba stron: 440
Format: 165 x 235 mm
Oprawa: broszurowa
fot. Pas kontuszowy lity, czterostronny z kolekcji Muzeum Historii Polski