1025. Narodziny Królestwa - Muzeum Historii Polski w Warszawie SKIP_TO
Wizyta w muzeum Przejdź do sklepu
czasowa

1025. NARODZINY KRÓLESTWA

Zbliżenie na denar Bolesława Chrobrego. Widoczny orzeł.
Jakim państwem było królestwo Bolesława Chrobrego? Gdzie leżały jego największe bogactwa? Czym zajmowali się jego mieszkańcy? Co jedli, jak mieszkali, w co wierzyli? O tym wszystkim opowiada nowa wystawa czasowa w Muzeum Historii Polski upamiętniającą 1000. rocznicę koronacji pierwszego króla Polski. Zwiedzający wyruszą w podróż po wczesnośredniowiecznej Polsce: barwnej krainie warownych grodów, zasobnej bogactwem lasów, jezior, rzek i mokradeł. Dawne zwyczaje współistniały tam z wziętymi z zewnątrz tradycjami chrześcijaństwa i świata śródziemnomorskiego.

Najważniejsze informacje

01. Kiedy?

Od: 11/11/2024
Do: 29/06/2025

02. Gdzie?

Cytadela Warszawska, ul. Gwardii 1, Warszawa

03. Ceny biletów

od 10 zł
1/4
1025.NARODZINY KRÓLESTWA

Zajrzyj za kulisy powstawania wystawy

1/4

I. KRÓLESTWO

Drogę przez królestwo rozpoczynamy poznając jego krajobraz oraz życie jego mieszkańców. Kilkadziesiąt stanowisk z eksponatami archeologicznymi opowie m.in. o diecie, zmianach w bioróżnorodności, rolnictwie, medycynie czy modzie. Wśród przedmiotów znalezionych przez archeologów znajdą się cenne zabytki kultury, jak fragment najstarszego w Polsce smyczkowego instrumentu muzycznego, a także pieczołowicie zebrane przez archeobotaników pestki np. brzoskwini i grochu. Pokażemy kości zwierząt na które polowali mieszkańcy piastowskich grodów, od niedźwiedzia i tura po głuszca i gołębia. Rzadkością są prezentowane przez nas w pełni zachowane pułapki na ryby. Z kolei sztabki ołowiu, a także naczynia ze śladami dziegciu i miodu posłużą za punkt wyjścia do opowieści na temat bogactw naturalnych i rozwoju technologii. Wczesnośredniowieczne łyżwy oraz płozy sanek zilustrują natomiast kwestie klimatu i pogody.

Na wystawie zaprezentujemy ponad 300 zabytków pochodzących ze zbiorów Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy: wyjątkowe artefakty pozyskano w wyniku badań archeologicznych, m.in. badań podwodnych, które prowadzone są na jeziorze Lednica od dziesiątek lat.
powiększ
Prace związane z poszczególnymi miesiącami na kartach kalendarza w Psałterzu klarysek wrocławskich, XIII w. Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego

Dzięki stanowiskom interaktywnym, zwiedzający mogą dowiedzieć się, jak brzmiała najstarsza polska muzyka, a także m.in. poznają w jaki sposób właściwości różnych drzew (twardy dąb, giętki jesion, czy miękki w obróbce klon) wpływały na wykorzystanie ich drewna w XI w. Zaprezentowane z szacunkiem ludzkie kości ze śladami zaleczonych złamań i innych urazów służą jako świadectwo ówczesnej medycyny.

Przedstawiamy także obecne w królestwie wspólnoty spoza państwa Piastów, m.in. Pieczyngowie, Skandynawowie, Bałtowie oraz Rusini. Prezentacji każdej z nich towarzyszy eksponat, m.in. część łuku refleksyjnego czy inkrustowany srebrem grot, a także stanowisko odsłuchowe z nagranymi wypowiedziami w wymarłym już języku Prusów.
powiększ
Król Dawid z lirą i Dzieciątkiem na kolanach, Złoty kodeks pułtuski, XI w., Muzeum Narodowe w Krakowie, Polona

II. GNIEZNO – SERCE KRÓLESTWA

Zbliżając się do serca wystawy, poznajemy centralne grody królestwa. To właśnie o ufortyfikowane grody opierała się władza monarchy – to w nich skupione były siła i autorytet państwa. To tam Piastowie gromadzili największe bogactwa, sprowadzali ludność z podbitych ziem i realizowali wielkie inwestycje, z rozbudową Gniezna na czele. Potężny gród pośród jezior, siedziba utworzonego w 1000 roku arcybiskupstwa, był duchowym, kulturalnym i administracyjnym centrum kraju. To tu, w kamiennej katedrze koronowali się pierwsi królowie Polski. W czasach, gdy władca większość panowania spędzał w podróży, objeżdżając swe ziemie bądź przewodząc wyprawom, Gniezno służyło za symbol stabilności i dostatku państwa. 

W głównych ośrodkach królestwa najszybciej rozwinęły się też rzeźba i architektura murowana. Dlatego też w tej części opowieści prezentujemy kamienny fryz z klasztoru cystersów z Koprzywnicy, a także wczesnośredniowieczne kafle ze świecką dekoracją. Towarzyszące eksponatom teksty i infografiki przedstawiają m.in. rekonstrukcję wyglądu Gniezna i gnieźnieńskiej katedry w XI w. a także techniki budowlane takie jak produkcja tzw. sztucznego kamienia – materiału pozwalającego na wykonanie delikatnych detali rzeźbiarskich nawet przy braku dostępu do miękkiego kamienia, jak piaskowiec czy wapień. Świadectwem dawnego blasku piastowskich grodów są m.in. pokryte złotą folią, 1000-letnie kostki mozaikowe ze szkła, odnalezione w czasie wykopalisk w Poznaniu.

W głównych ośrodkach królestwa najszybciej rozwinęły się też rzeźba i architektura murowana. Dlatego też w tej części opowieści prezentujemy niewystawiany na co dzień publicznie fragment ozdobnej archiwolty z katedry w Gnieźnie, a także wczesnośredniowieczne kafle ze świecką dekoracją. Towarzyszące eksponatom teksty i infografiki przedstawiają m.in. rekonstrukcję wyglądu Gniezna i gnieźnieńskiej katedry w XI w. a także techniki budowlane takie jak produkcja tzw. sztucznego kamienia – materiału pozwalającego na wykonanie delikatnych detali rzeźbiarskich nawet przy braku dostępu do miękkiego kamienia, jak piaskowiec czy wapień.
powiększ
Król Dawid z lirą i Dzieciątkiem na kolanach, Złoty kodeks pułtuski, XI w., Muzeum Narodowe w Krakowie, Polona

powiększ
Władca w otoczeniu możnych, Złoty kodeks pułtuski, XI w. Muzeum Narodowe w Krakowie, Polona

III. TRZEJ KRÓLOWIE

Po przedstawieniu kultury i bogactwa dworu, pora poznać władców, władczynie i możnych, którzy wpływali na politykę królestwa. Tytułowi trzej królowie: Bolesław Chrobry, Mieszko II oraz Bolesław Śmiały są w centrum naszego zainteresowania. Materialnym świadectwem ich rządów, a także punktem wyjścia do opowieści na temat wyzwań z którymi się mierzyli, są monety, w tym denary koronacyjne i egzemplarz ‘Princes Polonie’. Ta druga moneta jest zarazem jednym z najwcześniejszych świadectw użycia słowa Polska. Bogactwo czasów Bolesława Chrobrego ilustrują odnalezione w czasie wykopalisk złote nici oraz kosztowna biżuteria.

Historie podbojów i najazdów opowiadamy nie tylko poprzez militaria. Szczególną rolę pełnią odkryte przez archeologów kości osób zabitych podczas walki. Zachowane na czaszkach ślady po uderzeniach mieczem, a także po ciosach włóczni, obrazują brutalność toczonych wówczas wojen. Najgroźniejszym z nich był najazd czeskiego księcia Brzetysława, na skutek czego Królestwo Polskie znalazło się na skraju przepaści.

IV. KRÓL I KRZYŻ

Dwór Piastów stanowił oparcie dla wiary chrześcijańskiej w nowo utworzonym królestwie. Za jego sprawą, na ziemiach Polski dochodziło do wielkich przemian w sferze wiary i religii. W ostatnim z dużych modułów wystawy przedstawiamy materialne świadectwa chrystianizacji. Wśród nich fragmenty okładziny skrzyneczki relikwiarzowej, a także jedne z najstarszych w Polsce fragmentów dzwonu. Te ostatnie zmieniały krajobraz dźwiękowy królestwa oraz miały mieć, według chrześcijan, znaczenie ochronne. Zachowane krzyżyki są także punktem wyjścia do przedstawienia duchownych aktywnych w Polsce w XI w., przede wszystkim św. Wojciecha i Brunona z Kwerfurtu.
powiększ
Ścinanie starych drzew, scena z polichromii w kościele dawnego klasztoru kanoników regularnych w Czerwińsku nad Wisłą, XIII w. Fot. MHP / Mariusz Szachowski
powiększ
Projekt/Design: Kaja Nosal

V. KRÓLESTWO BEZ KRÓLA

W przestrzeni wieńczącej opowieść podkreślamy długofalowe znaczenie koronacji z XI w. Wskazujemy, że awans Polski do grona królestwa w 1025 r. miał znaczenie trwałe, niezależne od tego czy w danym momencie na czele państwa stał koronowany władca czy też nie. Aby to ukazać, wybiegamy do czasów późniejszych. Ponad 200 lat po koronacji Bolesława Chrobrego, idea Polski jako królestwa odegrała kluczową rolę w budowie poczucia wspólnoty, pomimo głębokich podziałów politycznych.

WSPÓŁORGANIZATORZY

PATRONI MEDIALNI

Powiązane Wystawy

1/4

PowiązaneMateriały