10 kwietnia 2010 to jedna z najtragiczniejszych dat w najnowszej historii Polski. W katastrofie lotniczej w Smoleńsku zginęli przedstawiciele najwyższych władz państwa na czele z prezydentem RP Lechem Kaczyńskim. Wśród 96 ofiar katastrofy jest m.in. żona prezydenta pani Maria Kaczyńska i ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski.

Są także posłowie, dostojnicy kościelni, członkowie prezydenckiej kancelarii, najwyżsi rangą przedstawiciele Wojska Polskiego, szefowie największych polskich instytucji, członkowie organizacji katyńskich. Wszyscy lecieli na uroczystości do Katynia z okazji 70. rocznicy mordu na polskich jeńcach.
 
Wśród ofiar są osoby blisko związane z Muzeum Historii Polski. W katastrofie zginął Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka, członek Rady naszego Muzeum. Na liście ofiar jest Tomasz Merta, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, współzałożyciel Muzeum Historii Polski, człowiek niezwykle oddany dla naszej placówki. Wspaniały Kolega i Przyjaciel.


Tomasz Merta miał 45 lat.  Był filologiem i historykiem, publicystą, ekspertem w sprawach edukacyjnych. Ukończył  filologię polską na Wydziale Polonistyki UW, był absolwentem podyplomowej Szkoły Nauk Społecznych przy IFiS PAN oraz studium doktoranckiego na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych UW. Był członkiem zespołu redakcyjnego „Res Publica Nova” (1996-1999), korespondentem „East European Review” (1996-2000). W latach 2000-2002 był redaktorem naczelnym "Kwartalnika Konserwatywnego". Funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków pełnił od 2005 roku.

---

Śp. Tomasz Merta urodził się 7 listopada 1965 r. w Legnicy, zginął 10 IV 2010 w katastrofie samolotu prezydenckiego koło Smoleńska. Polonista, historyk idei, wysoki urzędnik państwowy.
Szkołę średnią kończył w Kielcach (jako absolwent IV Liceum Ogólnokształcącego im. Hanki Sawickiej). Ukończył następnie studia w zakresie filologii polskiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, studia podyplomowe Szkoły Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk oraz doktoranckie na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych UW.

W latach 1996–1998 pracował jako asystent w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW. Od 1996 do 1999 wchodził w skład zespołu redakcyjnego pisma „Res Publica Nowa”. W latach 1996–2000 był polskim korespondentem „East European Constitutional Review”, następnie do 2002 był redaktorem naczelnym „Kwartalnika Konserwatywnego”.

W latach 2000–2001 pełnił funkcję doradcy ministra kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierza Michała Ujazdowskiego. Od 2001 do 2002 był dyrektorem Instytutu Dziedzictwa Narodowego.

Należał do współautorów programu Prawa i Sprawiedliwości w dziedzinie kultury. Zasiadał w radzie programowej Muzeum Powstania Warszawskiego. W 2005 należał do Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich.

4 listopada 2005 został powołany na stanowiska podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków, gdzie był najbliższym współpracownikiem ministra Kazimierza M. Ujazdowskiego. Po powołaniu nowego rządu 16 listopada 2007 pozostał na tych stanowiskach i stał się bliskim współpracownikiem ministra Bogdana Zdrojewskiego.

W latach studiów związany z opozycją niepodległościową, potem środowiskiem Res Publiki Nowej. W latach 90tych był w gronie Warszawskiego Klubu Krytyki Politycznej, wreszcie od 2000 r. z kręgiem konserwatywnych intelektualistów i polityków skupionych wokół Kazimierza M. Ujazdowskiego. Współautor i współredaktor książek publicystycznych „W obronie zdrowego rozsądku” (2000) oraz „Pamięć i odpowiedzialność” (2005). Publikował także m.in. w „Znaku”, „Życiu”, „Rzeczpospolitej”, „Gazecie Wyborczej”, „Przeglądzie Politycznym”, „Więzi”, „Newsweeku” i „Ozonie”. 
Konsultant merytoryczny w Centrum Edukacji Obywatelskiej, współautor programów nauczania i podręczników do wiedzy o społeczeństwie, historii i przedsiębiorczości oraz metodycznych poradników dla nauczycieli.

Śp. Tomasz Merta był współzałożycielem i współtwórcą Muzeum Historii Polski.


Śp. Janusz Kurtyka urodził się 13 sierpnia w Krakowie. Od 5 lat piastował stanowisko szefa IPN. Miał ogromny dorobek człowieka, który poświęcił się nauce i idei kształtowania świadomego społeczeństwa. Był wielkim propagatorem niezakłamanej historii. Zajmował się początkami państwowości polskiej, a także najnowszymi dziejami naszego kraju .

Był absolwentem Wydziału Filozoficznego-Historyczno Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukończył studia doktoranckie w Instytucie Historii PAN, gdzie w 1995 roku obronił rozprawę doktorską z zakresu nauk humanistycznych. W 2000 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego. W latach 2000–2005 był dyrektorem i organizatorem Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie. Od 1979 r. działał w opozycji demokratycznej w Krakowie, był m.in. współzałożycielem Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Instytucie Historii UJ i członkiem Komitetu Założycielskiego NZS UJ, wykładowcą podziemnego Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego. Pracował jako naukowiec w Instytucie Historii PAN.  Był autorem ok. 140 publikacji naukowych z zakresu historii Polski średniowiecznej i wczesnonowożytnej oraz historii oporu antykomunistycznego w Polsce po 1944 r., w tym 4 książek m.in. „Generał Leopold Okulicki »Niedźwiadek« 1898–1946” i „Tęczyńscy”. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu . Od 1994 r. był redaktorem naczelnym „Zeszytów Historycznych WiN-u”, redaktorem i współautorem bardzo wielu wydawnictw. W 2009 r. został odznaczony przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Był żonaty, miał dwóch synów.

Znajomi i współpracownicy podkreślają jego niezwykłą rzetelność, pracowitość, uczciwość i odwagę w obronie swoich przekonań.  IPN pod jego kierownictwem   stał się jedną z istotniejszych instytucji polskiego życia społecznego i politycznego. Był Przyjacielem naszego Muzeum i członkiem Rady Muzeum Historii Polski.


Śp. Arkadiusz Rybicki urodził się 12 stycznia 1953 w Gdańsku, zginął 10 IV 2010 w katastrofie samolotu prezydenckiego koło Smoleńska. Historyk, absolwent Uniwersytetu Gdańskiego (1978), działacz opozycji demokratycznej, polityk.

1968 – 1969 podczas nauki w I LO w Gdańsku wraz z Grzegorzem Grzelakiem i Aleksandrem Hallem uczestnik grupy kolportującej ulotki i niszczącej plakaty propagandowe, 1971 – 1972 grupy samokształceniowej pod opieką o. Ludwika Wiśniewskiego z Duszpasterstwa Akademickiego przy kościele św. Mikołaja w Gdańsku. Od 1976 współpracownik KOR, m.in. drukarz „Biuletynu Informacyjnego”, w 1977 współzałożyciel SKS w Gdańsku, 1977 – 1979 ROPCiO (drukarz pomorskiej edycji „Opinii”), 1977 – 1983 redaktor „Bratniaka”, od 1979 współzałożyciel i jeden z liderów RMP, 1977 – 1980 współpracownik WZZ Wybrzeża oraz KPN, organizator manifestacji rocznicowych 3 V, 11 XI i Grudnia ’70 w Gdańsku.

W VIII 1980 wraz z grupą działaczy RMP wspomagał organizacyjnie strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, drukarz ulotek i pisma strajkowego, współwykonawca tablic z 21 postulatami, od jesieni 1980 pracownik MKZ „S”, rzecznik prasowy KKP; w 1981 kierownik BIPS, współredaktor gazety I KZD „Głos Wolny”. 13 XII 1981 internowany w Strzebielinku, zwolniony 15 X 1982. 1983 – 1988 osobisty sekretarz Lecha Wałęsy. 1986 – 1990 w Spółdzielni Pracy Usług Wysokościowych Świetlik (nast. Gdańsk).

1990 – 1991 sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP, 1994–1998 dyrektor Agencji Filmowej ProFilm.  1998 – 2001 w rządzie AWS-UW podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury, 2002–2005 dyrektor Nadbałtyckiego Centrum Kultury, nast. Departamentu Kultury, Sportu i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku.

W latach 80. jeden z liderów Ruchu Młodej Polski. W 1991 współzałożyciel Koalicji Republikańskiej, 1992–1996 wiceprzewodniczący PK, 1996 – 2000 w SKL, od 2001 w PO. 1998–2005 radny Miasta Gdańska, od 2007 poseł na Sejm.

Autor scenariuszy do filmów dokumentalnych, m.in. Kościół wobec komunistycznej władzy (1997),  pod ps. Czesław Leopold współautor książki „Więźniowie polityczni 1944 – 1956” (Wydawnictwo Młoda Polska 1980), współpracował przy II cz. autobiografii L. Wałęsy Drogi do demokracji (1991). Wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1999), Narodowym Orderem Zasługi (przez Prezydenta Francji, 2001) i Medalem 25. Solidarności (2005).



Śp. Andrzej Przewoźnik urodził się 13 maja 1963 r., zginął 10 IV 2010 w katastrofie samolotu prezydenckiego koło Smoleńska. Historyk, wysoki urzędnik państwowy.

Studia historyczne ukończył na wydziale Filologiczno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W 2002 r. skończył studia podyplomowe z obronności państwa na Wydziale Strategiczno-Obronnym Akademii Obrony Narodowej w Warszawie.

Od 1 września 1992 roku pełni funkcję sekretarza generalnego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Od początku objęcia tej funkcji aktywnie działa na rzecz upamiętnienia ofiar Zbrodni Katyńskiej. Zaangażowany był m.in. w budowę polskich cmentarzy wojennych w Katyniu, Miednoje i Charkowie, budowę cmentarza i pomnika upamiętniającego ofiary zbrodni w Jedwabnem, odbudowę Cmentarza Obrońców Lwowa oraz innych nekropolii mających na celu upamiętnienie Polaków – ofiar totalitaryzmu w latach 1939 - 1956 w kraju i za granicą.

W latach 1994 - 1998 był Wiceprzewodniczącym i Sekretarzem Komisji ds. Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Katyńskiej przy Prezesie Rady Ministrów. Jest członkiem Rady Powierniczej Muzeum Powstania Warszawskiego, wiceprzewodniczącym Rady Muzeum Wojska Polskiego oraz członkiem Rady Muzealnej Państwowego Muzeum KL Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu-Brzezince i Muzeum Niepodległości w Warszawie.

W kręgu zainteresowań historycznych Przewoźnika szczególne miejsce zajmuje historia najnowsza, Armia Krajowa i jej struktury oraz działalność konspiracyjna w latach 1939-1945. Jest autorem wielu publikacji i artykułów o charakterze naukowym oraz redaktorem naczelnym historycznego czasopisma „Niepodległość”. Wspólnie z prof. dr. hab. Adamem Strzemboszem napisał książkę „Generał Nil” o gen. Auguście Emilu Fieldorfie, opublikowaną w 1999 r.


Artykuł Tomasza Merty na temat Muzeum Historii Polski.

1. Lech Kaczyński, prezydent RP

2. Maria Kaczyńska, małżonka prezydenta RP

3. Ryszard Kaczorowski, ostatni prezydent RP na uchodźstwie

4. Joanna Agacka-Indecka, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej

5. Ewa Bąkowska, wnuczka gen. Mieczysława Smorawińskiego

6. gen. Andrzej Błasik, dowódca Sił Powietrznych RP

7. Krystyna Bochenek, wicemarszałek Senatu RP

8. Anna Maria Borowska, przedstawicielka Rodzin Katyńskich

9. Bartosz Borowski, przedstawiciel Rodzin Katyńskich

10. gen. Tadeusz Buk, dowódca Wojsk Lądowych RP

11. bp Miron Chodakowski, prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego

12. Czesław Cywiński, przewodniczący Światowego Związku Żołnierzy AK

13. Leszek Deptuła, poseł RP

14. Zbigniew Dębski, członek Kapituły Orderu Virtuti Militari

15. Grzegorz Dolniak, poseł RP

16. Katarzyna Doraczyńska, pracownica Kancelarii Prezydenta

17. Edward Duchnowski, sekretarz generalny Związku Sybiraków

18. Aleksander Fedorowicz, tłumacz

19. Janina Fetlińska, senator RP

20. Jarosław Florczak, funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu

21. Artur Francuz, funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu

22. gen. Franciszek Gągor, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego

23. Grażyna Gęsicka, posłanka RP

24. gen. Kazimierz Gilarski, dowódca Garnizonu Warszawa Wojska Polskiego

25. Przemysław Gosiewski, poseł RP

26. ks. Bronisław Gostomski, kapelan Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Wielkiej Brytanii

27. Robert Grzywna, drugi pilot samolotu

28. Mariusz Handzlik, podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP

29. ks. Roman Indrzejczyk, kapelan prezydenta RP

30. Paweł Janeczek, funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu

31. Dariusz Jankowski, pracownik Kancelarii Prezydenta RP

32. Natalia Januszko, stewardessa

33. Izabela Jaruga-Nowacka, posłanka RP

34. ks. Józef Joniec, prezes Stowarzyszenia Parafiada

35. Sebastian Karpiniuk, poseł RP

36. wiceadm. Andrzej Karweta, dowódca Marynarki Wojennej RP

37. Mariusz Kazana, dyrektor protokołu dyplomatycznego Ministerstwa Spraw Zagranicznych

38. Janusz Kochanowski, rzecznik praw obywatelskich

39. Stanisław Komornicki, przedstawiciel Kapituły Orderu Virtuti Militari

40. Stanisław Jerzy Komorowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej

41. Paweł Krajewski, funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu

42. Andrzej Kremer, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych

43. ks. Zdzisław Król, wieloletni kapelan Warszawskiej Rodziny Katyńskiej

44. Janusz Krupski, kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych

45. Janusz Kurtyka, prezes Instytutu Pamięci Narodowej

46. ks. Andrzej Kwaśnik, kapelan Federacji Rodzin Katyńskich

47. gen. Bronisław Kwiatkowski, dowódca Operacyjnych Sił Zbrojnych RP

48. Wojciech Lubiński, lekarz prezydenta RP

49. Tadeusz Lutoborski, przedstawiciel Rodzin Katyńskich

50. Barbara Maciejczyk, stewardessa

51. Barbara Mamińska, dyrektor w Kancelarii Prezydenta RP

52. Bożena Mamontowicz-Łojek, przedstawicielka Rodzin Katyńskich

53. Stefan Melak, prezes Komitetu Katyńskiego

54. Tomasz Merta, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego

55. Andrzej Michalak, technik pokładowy samolotu

56. Dariusz Michałowski, funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu

57. Stanisław Mikke, wiceprzewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa

58. Justyna Moniuszko, stewardessa

59. Aleksandra Natalli-Świat, posłanka RP

60. Janina Natusiewicz-Mirer, sybiraczka

61. Piotr Nosek, funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu

62. Piotr Nurowski, prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego

63. Bronisława Orawiec-Löffler, przedstawicielka Rodzin Katyńskich

64. ks. Jan Osiński, sekretarz biskupa polowego Wojska Polskiego

65. ks. Adam Pilch, ewangelicki kapelan Wojska Polskiego

66. Katarzyna Piskorska, przedstawicielka Rodzin Katyńskich

67. Maciej Płażyński, prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”

68. bp Tadeusz Płoski, biskup polowy Wojska Polskiego

69. Agnieszka Pogródka-Więcławek, funkcjonariuszka Biura Ochrony Rządu

70. gen. Włodzimierz Potasiński, dowódca Wojsk Specjalnych RP

71. Arkadiusz Protasiuk, kapitan samolotu

72. Andrzej Przewoźnik, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa

73. Krzysztof Putra, wicemarszałek Sejmu RP

74. ks. Ryszard Rumianek, rektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

75. Arkadiusz Rybicki, poseł RP

76. Andrzej Sariusz-Skąpski, prezes Federacji Rodzin Katyńskich

77. Wojciech Seweryn, przedstawiciel Rodzin Katyńskich

78. Sławomir Skrzypek, prezes Narodowego Banku Polskiego

79. Leszek Solski, przedstawiciel Rodzin Katyńskich

80. Władysław Stasiak, szef Kancelarii Prezydenta RP

81. Jacek Surówka, funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu

82. Aleksander Szczygło, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego

83. Jerzy Szmajdziński, wicemarszałek Sejmu RP

84. Jolanta Szymanek-Deresz, posłanka RP

85. Izabela Tomaszewska, dyrektor zespołu protokolarnego Kancelarii Prezydenta RP

86. Marek Uleryk, funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu

87. Anna Walentynowicz, legendarna działaczka „Solidarności”

88. Teresa Walewska-Przyjałkowska, przedstawicielka Fundacji „Golgota Wschodu”

89. Zbigniew Wassermann, poseł RP

90. Wiesław Woda, poseł RP

91. Edward Wojtas, poseł RP

92. Paweł Wypych, sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP

93. Stanisław Zając, senator RP

94. Janusz Zakrzeński, aktor, członek rady programowej Związku Piłsudczyków

95. Artur Ziętek, nawigator samolotu

96. Gabriela Zych, przedstawicielka Rodzin Katyńskich